Evolutiebanner





Ontwikkeling van de schedels gedurende 3.5 miljoen jaar

Ontwikkeling schedels
Bron: Encarta cd-rom 1995
Als u op de eerste 3 schedels klikt (niet dubbelklikken) krijgt u een korte uitleg over het gekozen type voorouder. Onder de rechter schedel vindt u informatie over de moderne mens, oftewel... over uzelf.Van oermens tot moderne mens

De afgelopen drie en een half miljoen jaar heeft de menselijke schedel grote veranderingen ondergaan. Terwijl de schedel evolueerde van Australopithecus (Afarensis) naar Homo sapiens sapiens, nam de omvang toe om de groter wordende hersenen te kunnen bevatten en werd het gezicht platter. De tanden werden kleiner en de kin week steeds verder terug. Wetenschappers denken dat de enorme groei van de hersenen verband zou kunnen houden met de steeds verdergaande ontwikkeling in het gedrag van de mensachtigen. De hersenen van de moderne mens zijn perfect geschikt voor leren en redeneren. De mens kent daardoor een snelle ontwikkeling van het gedrag. Dit wordt doorgegeven van ouder op kind en evolueert zeer snel.

Hierna enkele wetenswaardigheden over onze voorouders en... over ons zelf? Bij een aantal verhalen is een link opgenomen naar aanvullende informatie.

Alle mensen stammen af van één man die zo'n 60.000 jaar geleden leefde

Spencer Wells
Spencer Wells

In november 2002 werd op National Geographic een prachtige documentaire uitgezonden over een tien jaar durende zoektocht door de Engelse geneticus dr. Spencer Wells, naar de afstamming van de moderne mens. Hier een kort verslag van deze boeiende speurtocht.

Een uitgebreid dna-onderzoek, gebaseerd op duizenden bloedmonsters die de afgelopen tien jaar wereldwijd zijn afgenomen, toont Spencer Wells aan dat alle mensen afstammen van één man die zo'n 60.000 jaar geleden in Afrika leefde. De Engelse geneticus en zijn internationale team hebben bovendien aan de hand van dit dna-materiaal de route kunnen traceren die onze voorvaderen hebben genomen. Vanuit Afrika gingen ze eerst naar het Midden-Oosten en Centraal-Azië, voordat ze zich in oostelijke en westelijke richting trokken. Deze stamboom van het menselijk ras geeft bovendien aan dat onze voorvaderen zich pas later dan tot nu toe werd gedacht over de wereld verspreidden.

Of we door de ontdekking van Wells de informatie uit andere bronnen waaruit blijkt dat de mens 100.000 jaar geleden uit Afrika vertrok, niet meer moeten geloven, is naar mijn mening zeer moeilijk te beoordelen.
Uit deze tegenstrijdigheden blijkt maar weer eens hoe complex de wereld rondom dateringen van onze voorouders is. Wellicht zullen onze nazaten het ooit te weten komen.

Van aapachtige naar moderne mens in 5 miljoen jaar
Een uitgebreid verslag over de zeer lange periode die er voor nodig was om van een aapachtig wezen in een modern mens te veranderen. Onder andere over onze vermoedelijk oudste voorouder Aegyptopithecus, die zo'n 5 miljoen jaar geleden leefde.
Een wijdverbreid misvertand is overigens dat mensen afstammen van apen, dat is echter niet zo. Mensen en apen hebben een gemeenschappelijke voorouder.

Klik hier voor een uitgebreid verhaal over kenmerken, afstamming en evolutie van de moderne mens.

Roodharigen hebben Neanderthaler-gen
(Maart 2001) Mensen met rood haar hebben volgens Britse onderzoekers waarschijnlijk een gen van de Neanderthalers meegekregen. Het gen kan daardoor wel eens 100.000 jaar oud zijn en daarmee ouder dan de Homo sapiens die 40.000 jaar geleden uit Afrika naar Europa trokken. Het gen is volgens onderzoeksleider Harding in elk geval ouder dan 50.000 jaar. De Neanderthalers hebben 200.000 jaar in Europa geleefd. Ongeveer 28.000 jaar geleden stierf de laatste Neanderthaler.

Bron: Regionaal dagblad de Gelderlander

Voorloper mens al eerder uit Afrika
(Augustus 2000) Geologen hebben vastgesteld dat homo-erectus, een voorloper van de mens, al 780.000 jaar geleden in Israël leefde. Tot nu toe werd aangenomen dat de mensachtigen pas 250.000 jaar later met hun stenen werktuigen uit Afrika naar het Midden-Oosten waren gemigreerd. De ontdekking betreft de vindplaats Gesher Benot Ya'aqov. Van de homo erectus zelf zijn geen resten gevonden, wel van zijn werktuigen.

Overgenomen uit dagblad de Gelderlander, gebaseerd op een artikel uit het tijdschrift Science

Archeologen vinden kaak van 400.000 jaar
(Januari 2000) Onderzoekers hebben in het midden-Duitse Sömmerda (vlakbij Weimar) een 400.000 jaar oude menselijke onderkaak ontdekt.
De onderzoekers schrijven de kaak toe aan de oudste bekende mensensoort Homo Erectus. Uit dat tijdperk zijn heel weinig vondsten gedaan.Overgenomen uit het regionaal dagblad De Gelderlander

Sommige Neanderthalers waren kannibalen
(Oktober 1999) Onderzoekers zijn in Zuid-Frankrijk op ondubbelzinnige aanwijzingen gestoten dat een uitgestorven soort mensen, de Neanderthalers, kannibalen waren. Volgens het verslag van een Frans-Amerikaans team in de jongste uitgave van het wetenschappelijk tijdschrift Science, lagen de gevonden menselijke resten onder dierlijke beenderen in een afvalhoop in een grot. Alle vertonen ze sporen van een doelgerichte slacht.

"Als we tot de slotsom komen dat de botten van dieren de resten van een maaltijd waren, dan moeten we hetzelfde logischerwijze ook van de menselijke beenderen vermoeden" zo zei de leider van het onderzoeksteam, Alban Defleur van de Université de la Mediterranée, vorige week in Marseille. De resten zijn gevonden in een grot in de buurt van Moula-Guercy in de Ardèche. Ze zijn tussen 100.000 en 120.000 jaar oud. In totaal zijn sinds 1991 al bijna tachtig Neanderthaler-beenderen gevonden van zeker zes individuen (twee volwassenen, twee tieners en twee zes- tot zevenjarige kinderen). Vooral de schedel en de grote arm- en beenbotten waren met geweld gebroken om gemakkelijk bij de hersenen en het erg voedzame beenmerg te komen, concluderen de onderzoekers.

Het merendeel van de beenderen in de afvalhoop bleek in de eerste plaats afkomstig van herten, in de tweede plaats van mensen, maar ook van geiten. Alle beenderen vertonen echter een gelijk breukpatroon, maar ook schaafsporen die ontstaan bij het afschrapen van het vlees. In Kroatië waren eerder al op dezelfde wijze behandelde Neanderthaler-beenderen gevonden die ook een discussie over vermeend kannibalisme hadden uitgelokt. Toen waren er echter geen ondubbelzinnige aanwijzingen. In de holte van Moula-Guercy ligt het evenwel anders, menen Defleur en zijn medewerkers: honger kan de Neanderthalers niet gedreven hebben omdat er genoeg ander voedsel voorhanden was. Een begrafenisritueel wordt eveneens uitgesloten. Er blijft slechts een enkele conclusie over: de Franse Neanderthalers waren kannibalen.

Overgenomen uit bijlage van het Parool. Oorspronkelijk bericht afkomstig uit Science

Vrijwel volledig skelet gevonden in Zuidafrikaanse grot
(december 1998) Voor het eerst in de geschiedenis is een vrijwel volledig skelet van een verre voorouder van de mens gevonden. Dr. Ron Clark deed de ontdekking in Sterkfontein, Zuid Afrika. Ron Clark is verbonden aan de antropologische onderzoeksgroep Wits Palaeo. De vondst is gedateerd op ongeveer 3,5 miljoen jaar en is een van de belangrijkste vondsten in de geschiedenis van de paleoantropologie. Het wordt zelfs al de belangrijkste vondst van de eeuw genoemd. Men heeft er vier jaar over gedaan om het complete skelet, dat zich vijftien meter onder het aardoppervlak bevond, uit te graven.

Het skelet is van de eerste menselijke voorouders, de Australopithecinea, en zal naar alle waarschijnlijkheid veel duidelijkheid geven over een aantal onbeantwoorde vragen over de evolutie van de mens. Het zou zelfs kunnen gaan om de 'missing link', de bijna legendarische ontbrekende schakel tussen aap en mens. Voor het eerst kunnen paleoantropologen zien wat voor schedel behoort bij bepaalde ledematen van één soort aapmens en hoe zij zich zo'n 3,5 miljoen jaar geleden voortbewogen.

De vondst zit vol met wereldprimeurs; de schedel is compleet met boven- en onderkaak, zelfs de tanden passen nog op elkaar. Daarnaast is bij de schedel de rest van het skelet gevonden. Ook is het de eerste keer dat een compleet scheenbeen samen met het kuitbeen, en voetbeenderen samen met het spaakbeen, van een dusdanig oude leeftijd zijn gevonden.

"Een bot zou al geweldig zijn, maar dit is ogenschijnlijk het complete skelet, dit is de sleutel om te begrijpen hoe dit wezen zich bewoog", was het opgewonden commentaar van Philip Tobias, professor emeritus van het Wits Anatomical Sciences Department. Verder zei hij: "Dit is het meest belangrijke fossiel dat men ooit in Sterkfontein heeft opgegraven, met inbegrip van Mrs. Ples (schedel zonder onderkaak en tanden) en de Taung schedel die in 1924 werd gevonden".

"Hoeveel we precies van dit skelet kunnen leren is pas over ongeveer een jaar te zeggen", zegt dr. Clarke, hoofd van de opgravingen in Sterkfontein. "Wat we al wel kunnen zeggen is dat het veel duidelijk zal maken over de anatomie en evolutie van de eerste aapmensen". Het wezen heeft overigens nog geen naam.

Betreft een (ingekorte) vertaling uit een artikel van Wits Communications Service


Naar homepage