Ichthyostega
Konden de eerste vierpotige dieren nou wel of niet lopen? Nieuw onderzoek, gepubliceert door Nature in 2012, biedt uitkomst. Een van de eerste amfibieachtige dieren, de ichthyostega, kon zich hoogstwaarschijnlijk alleen floppend voortbewegen.
Paleontologen ruziën er al een poosje over: konden de eerste vierpotige dieren die in de evolutie ontstonden, en die deels in het water, en deels op het landen leefden, nou wel of niet lopen? Je zou denken van wel. Waarom hebben ze anders poten? Maar er bestaat twijfel over of de poten van die allereerste amfibieachtige dieren wel geschikt waren om het lichaam van de grond te houden.
reconstructie van Ichthyostega. Bron: Wikipedia
Onderzoek van de Britse zoöloog Stephanie Pierce lijkt uitkomst te bieden. Pierce maakte met enkele collega’s gedetailleerde scans van de fossiele overblijfselen van tientallen ichthyostega’s. Dit dier, dat grofweg 370 miljoen jaar geleden leefde, is een van de bekendste vroege visachtige dieren met poten, die ook op het land kon overleven. Met behulp van de scans wist Pierce een goede reconstructie van het skelet van het dier te maken. Inclusief de schouder- en heupgewrichten.
De Britse wetenschappers vergeleken vervolgens de gewrichten van de ichthyostega met die van een aantal moderne dieren, waaronder een salamander, krokodil en een zeehond. Hun conclusie: nee, de ichthyostega kon niet lopen. Tenminste: niet echt. Door de manier waarop zijn schouder- en heupgewrichten in elkaar staken, kon het dier zijn poten wel op of neer bewegen, en voor- en achteruit, maar hij kon z’n ledematen maar heel beperkt draaien. Terwijl dat wel nodig is om een goede stapbeweging te kunnen maken.
Skelet van Ichthyostega. Bron: phys.org
Ichthyostega bewoog zich dus waarschijnlijk op het land meer voort als een zeehond: floppend. Of, om een visachtiger voorbeeld te geven, op de manier van slijkspringers. Zie voor beelden van deze fascinerende, grotendeels op het land levende vissen het onderstaande filmpje. Dit ziet er misschien niet uit als de handigste manier om je op het land voort te bewegen, maar als je, zoals de ichthyostega in zijn tijd, een van de weinige dieren was die überhaupt op het land kan komen, biedt het ontwikkelen van zulke poten toch een evolutionair voordeel.
Voor alle duidelijkheid: Filmpje is dus niet van ichtyostega, maar van de slijkspringer, waarvan de leefwijze veel overeenkomsten vertoont met ichthyostega.
Filmpje duurt 4.5 minuut